Home Z życia Telemanna Georg Philipp Telemann jako kapelmistrz na dworze w Żarach

Georg Philipp Telemann jako kapelmistrz na dworze w Żarach

0
973
Thumbnail image

Telemann , wyjeżdżając z Żar , przebywał także raz w Pszczynie i Krakowie , ale nie podał dokładnej daty: „ Kiedy dwór na pół roku przeniósł się do Pszczyny, wielkopańskiej posiadłości Promnitzów na Górnym Śląsku, poznałem zarówno tam , jak i w Krakowie muzykę polską i hanacką [Hanacy – mieszkańcy Moraw] w jej prawdziwie barbarzyńskim pięknie.” W przypadku podanego okresu  „na pół roku” należy zauważyć , że  dotyczy on pobytu dworu i niekoniecznie należy zakładać , że Telemann także przez pół roku przebywał w Pszczynie . Z przejrzanych pszczyńskich źródeł dotyczących lat  1704 -1708 nie wynika jednak tak długi ciągły pobyt dworu w Pszczynie ; Da się przykładowo ustalić nieprzerwaną obecność dworu przez trzy miesiące , zarówno w 1704 jak i w 1706 roku , ale nie przez pół roku. Być może okres ten nie został podany jako rzeczywisty okres pobytu , lecz tylko w metaforycznym sensie.

Z opisanych już powodów wydaje się nieprawdopodobnym , aby wyjazd Telemanna do Pszczyny nastąpił już w 1704 roku. Wprawdzie hrabia wraz z dworem był rzeczywiście w Pszczynie od maja do połowy sierpnia ( raz wybrał się przy tej okazji do Bielska ) , ale Telemann był najprawdopodobniej w Lipsku w związku z ubieganiem się o posadę dyrektora muzycznego przy Nowym Kościele w Lipsku , dnia 8 sierpnia 1704 ( własnoręcznie napisany  list Telemanna ,  datowany w Lipsku) i 7 września ( poświęcenie organów przy udziale Telemanna) , a najprawdopodobniej także 18 sierpnia i 1 września .

W tym kontekście powstaje wątpliwość , czy Telemann stanął w sierpniu tego samego roku na kwaterze w zajeździe „Hotel de Pologne“ w Żarach. Zgodnie z powyższym błędnym zdaje się być założenie , aby Telemann jeszcze na początku sierpnia 1704 roku mógł wysłuchać polskiej i hanackiej muzyki , granej przez muzykantów opłaconych przez dwór pszczyński za grę podczas zbioru pszenicy na pobliskim majątku w Siedlicach.
Dla roku 1705 , w którym dnia 16 czerwca odbył się w Żarach ślub Erdmanna II Promnitza z księżniczką Anną Marią von Sachsen-Weißenfels , a z kolei w Pszczynie  odnowiony został pałac, nie ma w pszczyńskich archiwaliach żadnych wskazówek odnośnie pobytu hrabiego w pszczyńskiej posiadłości. Tym samym pobyt  tam Telemanna wydaje się być mało wiarygodny. Zresztą około 28 czerwca 1705 roku Telemann udał się z Żar do Berlina.

Istnieją także pewne wątpliwości odnośnie wizyty Telemanna w Pszczynie w następnym  , 1706 roku  . Dwór przebywał tutaj faktycznie  przez dłuższy okres od 17 maja do 23 sierpnia ( czyli oczywiście nie przez sześć , lecz przez 3 miesiące wzgl. 14 tygodni – być może już wcześniej przez   pewien czas  dwór przebywał we Wrocławiu , ponieważ zapis w pszczyńskich archiwaliach mówi o tym , że stamtąd przybył do Pszczyny) , i wiadomo niezbicie , że udał się stamtąd do Krakowa ( tutaj z początkiem czerwca 1706 roku ). Fakt ten należy rozpatrywać w kontekście wielkiej wojny północnej i ruchów wojsk szwedzkich , które w trakcie zajmowania Saksonii w latach  1706/07 dotarły także na Dolne Łużyce. Wrogie wojska szwedzkie dotarły bowiem w 1706 roku przez Wschowę (bitwa pod Wschową 2-13 lutego 1706) i Wrocław do Saksonii , przekroczyły 27 sierpnia 1706  granicę Saksonii , zajęły  kraj i zmusiły elektora saskiego i króla polskiego Augusta II Mocnego do zawarcia pokoju w Altranstadt (24 września 1706) i rezygnacji z korony polskiej ( do 1709). Wojska rosyjskie wyruszyły tymczasem jesienią 1706 roku z Polski  w kierunku wojsk szwedzkich. Pod koniec października 1706 starły się ze Szwedami  pod Kaliszem , zadając im druzgocąca klęskę . Pomimo to August II Mocny ratyfikował w grudniu 1706 roku traktat pokojowy ze Szwecją ,    i Saksonia wycofała się z wojny.

Z tym faktem związane są dwa wydarzenia  bez konkretnie podanych dat. Na początku  tych burzliwych czasów – z zamieszczonego poniżej cytatu wynika , że chodzi o rok 1706 – hrabina Anna Maria von Promnitz (z domu księżniczka von Sachsen-Weißenfels) uciekła przed Szwedami wraz ze swoją pokojówką (dwórką) Amalią Luizą Julianną  Eberlin (przyszłą żoną Telemanna) z Żar w kierunku południowym  , na Śląsk , który w owym czasie był w posiadaniu Habsburgów.
Telemann skierował się natomiast na północny-zachód , mianowicie do Frankfurtu nad Odrą , w owym czasie we władaniu pruskim. „Podczas najazdu Szwedów [na Saksonię i Dolne Łużyce , a więc pod koniec sierpnia 1706 roku] , księżniczka Anna Maria von Sachsen-Weißenfels , po mężu hrabina von Promnitz , zabrała ze sobą pannę Eberlin  , uciekając na Śląsk [!]. Pan Telemann natomiast szczęśliwie dotarł do Frankfurtu nad Odrą.”

Pages 1 2 3 4 5 6 7
Comments are closed.

Sprawdź też

Lato z Telemannem koncert 30.07.2023 – zdjęcia i film