Home Z życia Telemanna Georg Philipp Telemann jako kapelmistrz na dworze w Żarach

Georg Philipp Telemann jako kapelmistrz na dworze w Żarach

0
969
Thumbnail image

Istotne znaczenia mają w końcu  także osobiste kontakty Telemanna z okresu żarskiego. Chodzi tu w pierwszym rzędzie o  dwie żarskie osobistości , które zajmowały w owym czasie kluczową pozycję w muzyce kościelnej , a mianowicie o kantora i organistę miejskiej fary , Wolfganga Caspara Printza , i Christiana Roncke.
Wolfgang Caspar Printz (ur.1641 Waldthurn/ Górny Palatynat –
zm. 1717 Żary) był w Żarach najpierw kapelmistrzem dworskim u Erdmanna I , poprzednika Erdmanna II von Promnitz , aż do jego śmierci. Jego następcy nie kontynuowali w Żarach tradycji muzyki dworskiej , toteż Printz pracował najpierw jako kantor w Trzebielu (1664–1665) , który również należał do posiadłości Promnitzów , a potem jako kantor w Żarach (  od roku 1665 aż do śmierci) .W latach 1682–1703 za panowania Balthasara Erdmanna von Promnitz był równocześnie ponownie dyrektorem muzycznym dworu i kantorem dworskim , jednakże jego działalność zakończyła śmierć hrabiego Rzeszy w 1703 roku. Jego następca Erdmann II. von Promnitz zaangażował w 1704 roku Telemanna , który był o czterdzieści lat młodszy od Printza i pełnił – o czym już wzmiankowano – w latach 1705-1708 obowiązki kapelmistrza.   Stosunki między Printzem , który zyskał sławę jako kompozytor i teoretyk muzyki , a Telemannem  nacechowane były wzajemnym szacunkiem , co Telemann w swej autobiografii z 1740 roku wyraża w następujący sposób: „ W końcu miałem w Żarach jeszcze przyjemność obcowania z panem Wolfgangiem Casparem Printzem , znakomitym kantorem…”

Dnia 27 kwietnia 1705 roku posadę organisty w żarskiej farze (katedrze) objął Christian Roncke. Z pewnością dochodziło do spotkań między nim a Telemannem. Jeszcze w 1738 roku Roncke jest
subskrybentem Nouueaux quattuors Telemanna . Swój urząd pełni do 30 grudnia 1738 roku. W katalogu muzykaliów żarskiego kościoła farnego znajdujemy dwa utwory kościelne „Kyrie” jego autorstwa
( jednym z następców Ronckego na posadzie organisty kościoła farnego był w latach 1753-1780  Christian Friedrich Ersel / Erselius, którego trzy utwory chóralne również wymienione są w katalogu)    .
Amalie Louise (Elisabeth) Juliane Eberlin (ochrzczona 18.02.1681 w Kassel – zm. 20.01.1711 w Eisenach), pokojówka księżnej von Sachsen-Weißenfels i hrabiny von Promnitz, przybyła wraz z nią do Żar w połowie czerwca 1706 roku. Telemann zakochał się w niej i długo starał o jej rękę. Dopiero gdy już otrzymał posadę w Eisenach , doszło do zawarcia związku małżeńskiego. Od swego pracodawcy , księcia von Sachsen-Eisenach , otrzymał zgodę na ponowny wyjazd do Żar , aby stanąć tam ze swoją narzeczoną  przed ołtarzem , przy czym musiał zobowiązać się do powrotu po ślubie na dwór w Eisenach.
Ślub kościelny odbył się 13 października 1709 roku w Żarach w kaplicy zamkowej , po czym  Telemann sprowadził swą małżonkę do siebie do Eisenach. Jednak szczęście trwało krótko. Dnia 20 stycznia 1711 roku , krótko po urodzeniu córeczki Marii Wilhelminy Eleonory dnia 14 stycznia  1711, żona Telemanna umiera, a  21 stycznia  zostaje  pochowana w kościele św. Krzyża w Eisenach.

Długotrwały wpływ ma na Telemanna  kontakt z Erdmannem Neumeisterem (ur.1671 w Uichteritz koło Weißenfels – zm. W 1756 w Hamburgu) , który Telemann nawiązał w Żarach. Ten teolog , autor pieśni kościelnych i poeta został w 1704 roku diakonem nadwornym w Weißenfels. Neumeister objął w Żarach posadę  głównego kaznodziei, radcy konsystorialnego i superintendenta , jako że Erdmann II poślubił księżniczkę von Sachsen-Weißenfels . W wyniku konfliktu z żarskimi pietystami , w którym reprezentował poglądy ortodoksyjne , musiał w 1715 roku opuścić Żary . Udał się do Hamburga , gdzie pełnił obowiązki pierwszego pastora przy kościele św. Jakuba. Telemann spotkał się z nim także w Eisenach . Tutaj Neumeister został 16 stycznia 1711 ojcem chrzestnym Marii Wilhelminy Eleonory , córki G. Ph. Telemanna .Spotykają się w końcu także od 1721 roku w Hamburgu , gdzie Telemann objął posadę kantora i dyrygenta muzyki kościelnej  (director musices). Neumeister wielokrotnie pisał tu także libretta i teksy do kompozycji Telemanna. Świadczy to o tym ,że  pobyt w Żarach okazał się bardzo znaczący dla Telemanna. Po pierwsze w sferze życia prywatnego  poprzez małżeństwo z pokojówką hrabiny von Promnitz, Amalią Luizą Julianną Eberlin. Po drugie poprzez znajomość z teologiem i poetą Erdmannem Neumeisterem , z którym pozostaje związany przez całe życie. Po trzecie poprzez tworzenie muzyki w stylu francuskim i komponowanie suit. Po czwarte poprzez kontakt z czystą , oryginalną polską muzyką ludową w Pszczynie , co miało długotrwały wpływ na jego stosunek do stylu polskiego i spowodowało , że uważał styl polski za ważny i równorzędny stylowi włoskiemu i francuskiemu dla  procesu rozwoju stylu niemieckiego.

Źródło: Książka „Hereditas Culturalis Soraviensis” / Klaus-Peter Koch (Bergisch Gladbach)

Pages 1 2 3 4 5 6 7
Comments are closed.

Sprawdź też

Lato z Telemannem koncert 30.07.2023 – zdjęcia i film